Een Indische rijsttafel is in Nederland een bekende term. Sterker nog, een rijsttafel is een Nederlandse uitvinding en het is inmiddels zelfs Nederlands cultureel erfgoed.
Maar wat is dat nou eigenlijk, een rijsttafel? Er zijn veel verschillende Indische en Indonesische gerechten die je kunt samenstellen. Er gaat veel tijd en liefde zitten in het maken van een rijsttafel, maar dat is het helemaal waard. Meestal wordt het bereiden ervan dan ook verdeeld over meerdere dagen, een groot voordeel hiervan is dat de smaken dan extra goed kunnen intrekken.
Een tafel vol met heerlijke gerechten die je naar wens zelf kunt combineren. Meestal worden deze gerechten warm gehouden op warmhoudplaatjes, deze rechauds kunnen op verschillende manier warm blijven. Met een waxinelichtje, branders gevuld met brandpasta, op gas of zelfs elektrisch.
Er zijn geen vaste combinaties van gerechten, iedereen maakt zijn/haar rijsttafel weer net iets anders. Over het algemeen bestaat een Indische rijsttafel uit rijst, sajoer, kip, vlees, atjar, sambal en bijgerechten. Hieronder volgen enkele voorbeelden;
- Rijst: witte rijst, nasi kuning, nasi goreng
- Sajoer: sajoer boontjes, sajoer lodeh, sajoer tjampoer
- Sambal: sambal badjak, sambal oelek
- Kip: ajam betawi, ajam paniki, kipsaté
- Vlees: daging roedjak, rendang, daging smoor, lapis daging, babi ketjap
- Vis: pindang ikan
- Atjar: atjar tjampoer, acar ketimun
- Bijgerechten: seroendeng, kroepoek, emping, rempejek, gebakken uitjes
- Extra: lemper en eiergerechten zoals telor kuning of sambal goreng telor
- Zoet: pisang goreng, spekkoek
Rijst
De koolhydraten bij een rijsttafel zijn natuurlijk de rijst, dit is de basis en zoals de naam doet vermoeden is rijst het belangrijkste onderdeel van de rijsttafel. Standaard wordt er altijd eenvoudige witte rijst geserveerd, zoals geurige jasmijnrijst. Daarbij worden er nog andere soorten rijst geserveerd zoals bijvoorbeeld nasi goreng of nasi kuning.
Sajoer
Wat is een sajoer? Een sajoer is een Indonesisch groentegerecht. Het wordt gemaakt met ui en verschillende kruiden, ofwel een boemboe. De meest bekende soort zijn de sajoer boontjes, maar er bestaat bijvoorbeeld ook nog sajoer lodeh en sajoer tjampoer.
Kip, vlees en vis
Er wordt meestal onderscheid gemaakt tussen gerechten met kip en andere soorten vlees. Er bestaan verschillende heerlijke Indonesische kipgerechten zoals ajam betawi, ajam paniki, kipsaté en meer.
Er bestaan vele soorten vleesgerechten die niet mogen ontbreken bij de rijsttafel, de bekendste is waarschijnlijk de rendang. Deze wordt gemaakt van rundvlees en is weer net iets anders dan de daging roedjak, lapis daging of daging smoor.
Behalve rundvlees worden er ook wel eens gerechten met varkensvlees gemaakt zoals babi ketjap of babi tjien. Soms worden er ook nog visgerechten toegevoegd zoals bijvoorbeeld pindang ikan.
Atjar
Wat is atjar? Atjar, soms ook wel acar, is een (zoet)zuur bijgerecht en heeft als functie om een contrast te vormen met de gekruide overige gerechten. De meest bekende is de atjar tjampoer (acar campur), wat letterlijk ‘gemengd zuur’ betekent. Een ander voorbeeld van een atjar is de acar ketimun.
Sambal
Sambal mag niet ontbreken bij een rijsttafel, er bestaan ontzettend veel soorten sambal. Van hele pittige tot mildere soorten. Je kunt deze kant-en-klaar kopen of maak ze eens zelf. Je kunt zelfgemaakte sambal lang bewaren en het grootste voordeel is dat je deze naar eigen smaak kunt aanpassen.
Bijgerechten
Een heerlijk strooisel en knapperige bijgerechtjes mogen zeker niet ontbreken. Deze geven de rijsttafel niet alleen extra smaak, maar geven ook textuur aan het geheel. Denk hierbij aan seroendeng, gebakken uitjes, emping, kroepoek of de lekkere pindakoeken rempejek.
Extra
Behalve bovengenoemde gerechten worden er meestal ook nog wat extra gerechten toegevoegd om de rijsttafel compleet te maken. Denk hierbij aan de bekende en heerlijke rijstrolletjes lemper. Vaak wordt er ook een eiergerecht geserveerd, zoals bijvoorbeeld telor kuning of sambal goreng telor.
Zoet
Iets zoets om de rijsttafel af te maken is meestal de bekende gebakken banaan, ofwel pisang goreng. Het zoete gedeelte kan ook eventueel een heerlijke kruidige spekkoek zijn.
Wat drink je bij een rijsttafel?
Er zijn niet echt specifieke drankjes voor de rijsttafel. Meestal wordt er bier, (bruisend) water of water met een smaakje bij gedronken.
Indisch of Indonesisch?
Tot slot het verschil tussen Indisch en Indonesisch, want zoals eerder al omschreven is de rijsttafel een Nederlandse uitvinding. Indonesië was een Nederlandse kolonie, ofwel Nederlands-Indië, toen dit niet meer het geval was vertrokken veel bewoners noodgedwongen naar Nederland. Deze groep mensen wordt ook wel de Indische populatie (indo's) genoemd en zij namen toen veel van hun gerechten mee naar Nederland. Deze gerechten werden destijds veelal aangepast in verband met de verkrijgbaarheid van ingrediënten maar ook naar de Nederlandse smaken.
Indonesische gerechten zijn authentiek en niet aangepast naar de Nederlandse smaken. Dit zijn authentieke Indonesische gerechten zoals deze in Indonesië gegeten worden.